Trwająca od niemal roku sytuacja epidemiczna w Polsce stawia przed nami coraz to nowe wyzwania  i  wymusza opracowywanie i wdrażanie nowych rozwiązań organizacyjnych.

Reżim sanitarny i wzrost liczby pacjentów przebywających w szpitalach niewątpliwie przyczynił się do wzrostu wewnętrznych procedur. Placówki medyczne musiały dostosować przepisy i regulacje zarówno dotyczące kwestii bezpieczeństwa swojego personelu, ale także bezpieczeństwa pacjentów i ich danych osobowych.

Wprowadzenie zakazu odwiedzin i uniemożliwienie bezpośredniego kontaktu z lekarzem prowadzącym spowodowało zapewne lawinę telefonów od zaniepokojonych bliskich, którzy próbowali uzyskać informacje o stanie zdrowia chorych. Rzecznik Praw Pacjenta we współpracy z Urzędem Ochrony Danych Osobowych wydał w tym celu wytyczne udzielania takich informacji na odległość.

Wielkopolska Izba Lekarska w oparciu o ww. wytyczne publikuje dla Państwa ścieżkę postępowania, która pozwoli na realizację prawa osoby upoważnionej do informacji o stanie zdrowia pacjenta z uwzględnieniem zasad wynikających z regulacji ochrony danych osobowych.

Weryfikacja tożsamości osoby dzwoniącej

1. Przy przyjęciu pacjenta przytomnego należy poprosić go o wskazanie osób i ich danych kontaktowych, które upoważnia on do uzyskania informacji o stanie zdrowia na odległość, a także ustalenie systemu hasłowego. Hasło lub kod może zostać odnotowane na upoważnieniu złożonym przez pacjenta, które będzie stanowiło załącznik do jego dokumentacji medycznej lub może być przechowywane w inny ustalony w podmiocie udzielającym świadczeń zdrowotnych sposób pod warunkiem zabezpieczenia dostępu do tych danych. Pacjent jest zobligowany do przekazania ustalonego hasła lub kodu do osób upoważnionych.

2. Jeżeli pacjent jest przytomny, można poprosić go o weryfikacje tożsamości osoby dzwoniącej lub wskazać na możliwość bezpośredniego kontaktu z pacjentem (gdy nie istnieją wątpliwości co do stanu świadomości pacjenta).

3. W sytuacji kiedy z uwagi na zły stan zdrowia pacjent nie mógł złożyć upoważnienia do przekazania informacji w chwili przyjęcia należy upewnić się czy pacjent udzielił takowego w innym podmiocie leczniczym lub w systemie Internetowego Konta Pacjenta (IKP)- złożone w ten sposób upoważnienie zachowuje swoją moc także w innych placówkach medycznych. Takie oświadczenie można okazać w trakcie wideorozmowy lub przesłać z zachowaniem stosownych zabezpieczeń na wskazany adres e-mail podmiotu leczniczego.

Personel może zadać osobie dzwoniącej przykładowe pytania:
• jaki jest stopień Pana/Pani pokrewieństwa z pacjentem?
• proszę podać numer PESEL pacjenta;
• proszę wskazać miejsce urodzenia pacjenta;
• proszę podać drugie imię pacjenta;
• proszę wskazać czy pacjent posiada znaki szczególne (np. tatuaż w widocznym miejscu) lub opisać dokładny wygląd pacjenta;
• proszę podać numeru telefonu pacjenta;
• proszę opisać w co był ubrany pacjent (w przypadku kiedy osoba bliska na co dzień przebywa z pacjentem i pacjent trafił do podmiotu leczniczego w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego);
• w przypadku wideorozmowy – proszę okazać inny dokument uprawdopodobniający wspólną relacje (np. akt stanu cywilnego).

4. Jeśli pacjent nie wyrazi zgody na upoważnienie osoby kontaktującej się na odległość, personel podmiotu leczniczego nie podejmuje żadnej czynności. Ponadto pacjent może w każdej chwili odwołać upoważnienie, co należy odnotować w dokumentacji medycznej/systemie.

5. W ramach weryfikacji tożsamości osoby dzwoniącej nie należy pozyskiwać nadmiernej ilości danych.

6. Udzielając informacji o stanie zdrowia pacjenta należy dostosować sposób ich komunikacji, w szczególności należy je przekazać w sposób jasny i zrozumiały dla odbiorcy.

7. Informacji o stanie zdrowia udziela się bez zbędnej zwłoki, a udzielenie informacji jednej z osób z kręgu osób uprawnionych nie zwalnia z udzielenia takich informacji innym osobom upoważnionym, jeżeli pacjent wskazał kilka takich osób.

8. Podmiot leczniczy wykonujący działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne jest obowiązany w razie pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta, powodującego zagrożenie życia lub w razie jego śmierci, niezwłocznie zawiadomić wskazaną przez pacjenta osobę lub instytucję, lub przedstawiciela ustawowego pacjenta.

Zalecane warunki techniczne

1. Podmiot leczniczy powinien posiadać:
• sprzęt umożliwiający wideorozmowy (np. telefon komórkowy), który będzie dysponował oprogramowaniem pozwalającym na zachowanie poufności i bezpieczeństwa połączeń,
• dedykowaną skrzynkę e-mail, na której adres osoby upoważnione będą mogły przesłać kopię upoważnienia udzielonego przez pacjenta do uzyskania informacji o jego stanie zdrowia lub treść takiego upoważnienia.

2. Do kontaktu na odległość nie można używać prywatnych komórek personelu medycznego.

3. Można udzielać informacji za pośrednictwem telefonu pacjenta, w jego obecności np. poprzez zestaw głośnomówiący (przy zapewnieniu poufności rozmowy) lub zestaw słuchawek dostarczony przez podmiot leczniczy.

4. Nagrywanie rozmów nie jest rekomendowane.

5. Zaleca się podmiotom leczniczym posiadanie dedykowanych systemów, które pozwalają na odczytanie danych zawartych w Internetowym Koncie Pacjenta.

Kontakt na odległość (rozmowa telefoniczna, wideorozmowa) stanowi formę przekazania informacji pomiędzy zainteresowanymi. Żaden z przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta nie zakazuje komunikacji na odległość, ale potrzeba ochrony szczególnej kategorii danych osobowych (dane dotyczące zdrowia) wymaga zachowania innych zasad ostrożności przy realizacji tej formy kontaktu, niż w przypadku kontaktu osobistego.