W ostatnim czasie wśród lekarzy i lekarzy dentystów prowadzących działalność gospodarczą – i wytwarzających przy tej okazji odpady medyczne – duże kontrowersje wzbudza zagadnienie związane z obowiązkiem zatrudnienia przez te podmioty doradcy ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych.

 

Obowiązek wyznaczenia ww. doradcy, określanego również jako doradca ADR lub DGSA (ang. DGSA – Dangerous Goods Safety Adviser), powstał w 2019 roku na podstawie przepisu 1.8.3.1 umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, zwanej dalej Umową ADR. W dniu 1 stycznia 2023 roku zakończył się okres przejściowy, w którym nadawca towarów niebezpiecznych nie był zobowiązany do wyznaczania doradcy ADR.

 

Na wskazane wyżej zakończenie okresu przejściowego powołuje się aktualnie wiele podmiotów świadczących usługi doradztwa w zakresie bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, namawiając w drodze marketingu bezpośredniego lekarzy i lekarzy dentystów do zatrudnienia doradcy ADR, oczywiście za zryczałtowaną, miesięczną opłatą.

 

Dokonując analizy obowiązujących w tym zakresie obowiązków odwołać należy się do regulacji zawartych w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (dalej jako u.p.t.) oraz do Umowy ADR, w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2023 r.

 

Zgodnie z art. 15 ust. 1 u.p.t. uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych jest obowiązany wyznaczyć na swój koszt co najmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych, właściwego ze względu na zakres wykonywanego przewozu lub czynności z nim związanych, określonych odpowiednio w ADR, RID lub ADN.

 

Zgodnie natomiast z ust. 2 ww. przepisu, obowiązek wyznaczenia doradcy nie dotyczy uczestników wykonujących przewóz towarów niebezpiecznych każdorazowo w ilościach mniejszych niż określone w ADR, RID lub ADN.

 

Należy wskazać, że uczestnikiem przewozu towarów niebezpiecznych jest m.in. nadawca towarów niebezpiecznych. Na mocy art. 1.2.1 załącznika A do Umowy ADR nadawcą jest przedsiębiorstwo, które wysyła towary niebezpieczne, zarówno we własnym imieniu, jak też w imieniu osoby trzeciej. Jeżeli operacja transportowa odbywa się na podstawie umowy przewozu, to za nadawcę uważa się to przedsiębiorstwo, które jest nadawcą zgodnie z umową przewozu.

 

Z powyższego wynika, że uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych, w tym nadawca, jest zobowiązany do wyznaczenia doradcy, chyba że wykonuje przewóz w ilościach mniejszych niż określone w przepisach.

 

Podkreślenia wymaga, iż umowa ADR posługuje się odrębnym katalogiem towarów niebezpiecznych od określonego w rozporządzeniu Ministra Klimatu z dnia 2 stycznia 2020 r. w sprawie katalogu odpadów.

 

Zgodnie z pkt 2.2.62.1.1 umowy ADR tytuł klasy 6.2 obejmuje materiały zakaźne. W rozumieniu Umowy ADR, materiały zakaźne są to materiały, o których wiadomo lub co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że zawierają patogeny. Patogeny są definiowane jako mikroorganizmy (w tym bakterie, wirusy, mykoplazmy, pasożyty i grzyby) oraz inne czynniki takie, jak priony, które mogą powodować choroby u ludzi lub u zwierząt. Zgodnie z umową ADR materiały zakaźne dzielą się dwie kategorie – A i B.

 

Kategoria A obejmuje materiały zakaźne, które przewożone są w takiej postaci, że kontakt z nimi może spowodować trwałe upośledzenie, zagrożenie życia lub chorobę śmiertelną, pojawiającą się u dotychczas zdrowych ludzi lub zwierząt. Zaliczamy do niej m.in. materiały zawierające wirusa Ebola, Dengi czy też HIV.

 

Do kategorii B zalicza się materiały zakaźne niespełniające warunków kategorii A, a zatem zdecydowaną większość odpadów medycznych wytwarzanych przez lekarzy i lekarzy dentystów w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Takie odpady medyczne powinny zostać sklasyfikowane do kategorii transportowej UN 3291.

 

W tym miejscu wskazać należy na regulacje zawarte w pkt 1.8.3.2 umowy ADR, które w zestawieniu z przywołanymi wyżej postanowieniami art. 15 ust. 2 ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych pozwalają przyjąć, iż z obowiązku wyznaczania doradcy ADR zwolnieni są ci przedsiębiorcy wytwarzający i przekazujący do transportu towary niebezpieczne – a więc również prowadzący działalność gospodarczą lekarze i lekarze dentyści – którzy jednorazowo, w każdej jednostce transportowej, przekazują towary w ilości nie większej od podanych w pkt 1.1.3.6, 1.7.1.4 i w działach 3.3, 3.4 i 3.5 Umowy ADR, a zatem – w przypadku nadawania odpadów niebezpiecznych zaliczonych do kodu transportowego UN 3291 – o maksymalnej masie 333 kg.

 

Biorąc powyższe pod uwagę z ostrożnością należy podchodzić do przekazywanej przez podmioty świadczące usługi w zakresie doradztwa ADR informacji o bezwzględnym obowiązku zatrudnienia doradcy ds. bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych przez każdego – wytwarzającego odpady medyczne – lekarza i lekarza dentystę, a ewentualna decyzja o zatrudnieniu doradcy powinna zostać poprzedzona analizą rodzaju i ilości nadawanych jednorazowo odpadów medycznych.

 

r.pr. Marcin Zalewski