16 listopada 2022 r. w auli Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu odbyła się Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Zawody zaufania publicznego jako istotny element struktury państwa”. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele 14 samorządów zawodowych.
Konferencję otworzyła Przewodnicząca Wielkopolskiego Porozumienia Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego Teresa Kruczkowska będąca jednocześnie Przewodniczącą Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Poznaniu. Przewodnicząca przywitała zaproszonych gości i podziękowała prof. dr hab. Andrzejowi Stelmachowi, Dziekanowi Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM za gościnność i możliwość zorganizowania konferencji, która odbyła się pod Honorowym Patronatem Marszałka Województwa Wielkopolskiego Marka Woźniaka i Prezydenta Miasta Poznania Jacka Jaśkowiaka.
Gościem konferencji był Wojciech Jankowiak – Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego, a także: Zofia Małas – Prezes Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Dorota Rzążewska – Prezes Polskiej Izby Rzeczników Patentowych, Krzysztof Frąckowiak – Członek Rady Krajowej Izby Architektów RP. Przebieg konferencji obserwowała zdalnie z Sejmu Pani Poseł RP Joanna Jaśkowiak.
Konferencję współorganizowało 14 samorządów z Wielkopolskiego Porozumienia Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego: Wielkopolska Izba Adwokacka, Wielkopolska Okręgowa Izba Aptekarska, Wielkopolska Okręgowa Izba Architektów, Wielkopolska Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa, Regionalny Oddział Polskiej Izby Biegłych Rewidentów w Poznaniu, Wielkopolski Oddział Krajowej Izby Doradców Podatkowych, Wielkopolski Oddział Krajowej Izby Fizjoterapeutów, Izba Komornicza w Poznaniu, Wielkopolska Izba Lekarska, Wielkopolska Izba Lekarsko-Weterynaryjna w Poznaniu, Izba Notarialna w Poznaniu, Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Poznaniu, Okręgowa Izba Radców Prawnych w Poznaniu, Okręg Wielkopolski Polskiej Izby Rzeczników Patentowych.
Podczas konferencji odbyły się trzy tematyczne sesje wykładów. Wykładowcami byli profesorowie z uczelni z całego kraju: Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Akademii Ekonomiczno-Humanistycznej w Warszawie, Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego w Radomiu, Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytetu Warszawskiego, Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.
Przewodniczącym i moderatorem I sesji był dr n. med. Krzysztof Kordel, Prezes Okręgowej Rady Lekarskiej Wielkopolskiej Izby Lekarskiej, a tematyka wykładów następująca:
- – Samorząd zawodowy w systemie demokracji obywatelskiej – osiągnięcia i perspektywy rozwoju – p dr hab. Robert Kmieciak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- – Zawody zaufania publicznego w świetle Konstytucji RP – UMCS dr hab. Sławomir Patyra, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
- – Uzasadnienie obowiązkowego członkostwa w samorządach zawodowych – p UTH dr hab. Joanna Smarż, Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny w Radomiu.
Przewodniczącą i moderatorem II sesji była adw. Monika Małecka-Mroziewska, Wicedziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Poznaniu, a tematyka wykładów następująca:
- – Tajemnica zawodowa w zawodach zaufania publicznego – p dr hab. Jacek Sobczak, Sędzia SN w stanie spoczynku, Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie
- – Odpowiedzialność zawodowa w zawodach zaufania publicznego – dr hab. Jacek Zaleśny, Uniwersytet Warszawski
- – Etyki profesjonalne a autonomia samorządów zawodowych – dr Paweł Skuczyński, Uniwersytet Warszawski.
Przewodnicząca i moderatorem III sesji była p. Danuta Jóźwiak, Dziekan Okręgu Wielkopolskiego Polskiej Izby Rzeczników Patentowych, a tematyka wykładów następująca:
- – Wykonywanie zawodów zaufania publicznego przez obcokrajowców – p UAM dr hab. Maria Gołda-Sobczak, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- – Modele normatywne samorządów zaufania publicznego w Polsce – dr Wojciech Mojski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
- – Granice zawodów zaufania publicznego – p INP PAN dr hab. Anna Młynarska-Sobaczewska, Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.
Poszczególni wykładowcy przekazali uczestnikom konferencji wiedzę dotyczącą historii powstania samorządów zawodowych, osiągnięć i perspektyw rozwoju. Przypomniano czym jest tajemnica zawodowa w zawodach zaufania publicznego. Uzasadniono dlaczego obowiązkowym jest uczestnictwo w samorządach zaufania publicznego, jakie uprawnienia i kompetencje ma samorząd zawodowy w świetle Konstytucji RP, czym jest odpowiedzialność zawodowa i etyka profesjonalna oraz czy samorządy są autonomiczne, czy ich autonomia jest możliwa przy sprawowaniu władzy przez rządy RP w poszczególnych kadencjach. Mówiono o bardzo ważnym temacie wykonywania zawodów zaufania publicznego przez obcokrajowców. Ma to szczególne znaczenie w kontekście naszej obecności w Unii Europejskiej oraz napływu uchodźców z Ukrainy. Przedstawiono modele normatywne samorządów zawodów zaufania publicznego w Polsce. Na zakończenie konferencji omówiono temat granic wykonywania zawodu zaufania publicznego. Granic nie tylko tych terytorialnych ale głównie tych etycznych. Jak ważna jest współpraca wszystkich członków samorządów zawodowych na rzecz umacniania rangi i postrzegania samorządów przez obywateli. Jak ważna jest współpraca wszystkich pokoleń należących do samorządu w budowaniu wizerunku i jakości świadczonych na rzecz odbiorców usług.
Zawody zaufania publicznego to m.in. lekarze, pielęgniarki, adwokaci, notariusze, doradcy podatkowi, architekci czy inżynierowie budownictwa. Zawody te mają szczególnie znaczenie dla funkcjonowania państwa i udzielania pomocy obywatelom we wszystkich cywilizowanych krajach. Profesje te, ze względu na charakter świadczonych usług, wymagają spełnienia szeregu istotnych wymogów związanych z odpowiednim wykształceniem, kwalifikacjami, a także etyką i dochowaniem tajemnicy zawodowej o zdrowiu, majątku, czy innych poufnych sprawach swoich pacjentów lub klientów.
Niezależne zawody zaufania publicznego i niezależne od władz samorządy tych zawodów bywają niewygodne dla władzy państwowej, zwłaszcza, gdy władza ta ma tendencje centralistyczne oraz ograniczające samorządność i uprawnienia obywateli do samodzielnego decydowania o sobie. Obecnie wiele samorządów zawodowych ma obawy
o swoją przyszłość i niezależność. Podczas konferencji wielokrotnie podkreślano zamierzenia władz w celu zmian funkcjonowania samorządów zawodowych. W trakcie dyskusji podkreślono ogromne znaczenie współdziałania wielkopolskich izb w reagowaniu na aktualne społeczne i polityczne wyzwania oraz działania na rzecz polepszenia dostępności swoich usług dla obywateli, w miarę istniejących możliwości organizacyjnych i finansowych.
Podczas wykładów prelegenci poruszali zagadnienia związane z samorządem zawodowym w systemie demokracji obywatelskiej, członkostwem w samorządach zawodowych, zasadami etyki, tajemnicą i odpowiedzialnością zawodową, ale także dotyczące wykonywania zawodów zaufania publicznego. Zwrócono uwagę na przypadki wykonywania obowiązków lekarza, pielęgniarki czy położnej przez obcokrajowców.
Państwo Polskie realizując zapisy naszej Konstytucji powierzyło danej grupie zawodowej wykonywanie określonych zadań publicznych oraz nadało samorządom zawodowym określone kompetencje w celu dbałości o odpowiednie standardy profesjonalizmu i etyki. Jednak rzeczywistość wygląda inaczej. Samorządy obserwują, że nadane im kompetencje są stopniowo zawłaszczane przez Państwo. Przedstawiciele wielkopolskich samorządów zawodów zaufania publicznego 10 lat temu zawiązali porozumienie mające na celu wymianę poglądów i doświadczeń oraz wypracowywanie wspólnych stanowisk w istotnych sprawach dla profesji wymagających szczególnej dbałości o relacje z obywatelami oraz organami administracji rządowej i samorządu terytorialnego.
Z całą pewnością podsumowanie konferencji odbędzie się podczas kolejnego spotkania Wielkopolskiego Porozumienia Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego a także
w 14 samorządach zawodowych będących organizatorami konferencji.
Mirosława Ogorzelec
Sekretarz Wielkopolskiego Porozumienia
Samorządów Zawodów Zaufania Publicznego
